3 Mayıs 2011 Salı

Mağazacılıkta Çalışma Saatleri ve Günleri

Yine bir vaka incelemesiyle karşınızdayım, gerçi derinlemesine bir yazı olmayacak; fakat mağaza çalışanlarımıza sorup da temelde aynı yanıtları aldığım çalışma saatleri konusuna değinmek istedim.

Mağazacılıkta (özellikle de iş ilanlarında) esnek saatler diye geçer çalışma saatlerini belirten tanımlamalar, peki nedir bu esnek saatler? Mağazacılığın rutin düzeni yoktur, yani devletten alışkın olduğumuz sabah 8 akşam 5 diye tabir edilen bir düzen söz konusu değildir; ama yine de kendi karmaşıklığı içinde bir istikrardan bahsedebiliriz. Genelde 09.45-18.00 , 13.45-22.00 ve 11.45-20.00 ara dönemi, ayrıca 09.45-22.00 full dönem olmak üzere 3 dönemden bahsedilebilir.

Yaş ortalaması çok genç olan mağaza çalışanları için sabahçılık diye tabir edilen 09.45-18.00 shifti (mağaza çalışma saatleri için shift tabiri kullanılmaktadır), ideal olanıdır.Çünkü kendilerine vakit ayırabilecekleri zamanları kalmaktadır; 13.45-22.00 ve full çalışma dönemleri ise; daha yorucu ve günü bitirici olması nedeniyle pek sevilmez. (11.45-20.00 shifti çok nadir kullanılır).


Çalışma günleri ise, ayrı bir şikayet konusudr. Çünkü mağazacılıkta haftasonu izni yoktur! Çalışanlar izinlerini haftaiçi, o da shifti hazırlayan müdürlerinin belirlediği günlerde kullanmak zorundadırlar (anlayışlı müdürlerle shift düzenlenmeden konuşularak, h.içi izin gününü mazeret göstererek belirlemek mümkün).
Mağazanın en yoğun zamanlarını yaşadıı hafta sonlarında çalışan sayısını maksimumda tutmak için, h.sonları izin kullandırılmamaktadır; h.sonu şanslı olanlar, shiftlerinde sabahçı dönemini yaşayanlardır.







Düzen genel itibarı ile böyledir, şimdi empati yaparak olaylara bir de çalışanlar açısından bakmakta fayda var.

Öncelikle yaş ortalaması çok genç olan çalışanlara böyle bir düzenin dayatılmasının yanlış olduğu kanaatindeyim. Yaşantılarının en cıvıl cıvıl olduğu dönemlerde para kazanabilmeleri için onları mağazalara hapsetmek sosyal yaşamlarını öldürmekle eşdeğerdir. Çalışan para kazanabilmekte; ama bir anlamda da parasını sosyal yaşantısı için harcayamamaktadır.

Bu sektörde çalışmayan arkadaşlarının izin yaptığı ve arkadaş gruplarıyla, sevgilileriyle gezdikleri hafta sonunu onlar çalışarak geçirmek zorundadırlar. Zaten hafta içi izini oldukları günlerde de, mağazacılık dışı çalışanların mesai günleri olmaktadır. Yani bir anlamda izin günleri onlar için verimli olmadığı gibi, en gezilebilir tatil havasındaki günleri de, normale göre daha yoğun bir çalışma temposuyla geçmektedir.

Sektörün genelinde böyle bir düzen vardır, herkesin uyguladığı bir sistem neden/nasıl değiştirilsin ki veya çalışanların çalışma günlerindeki böyle bir esnekliğin yararı/zararı nedir ki diye sorulabilir.

Benim fikrim koşulların değiştirilebileceği yönünde, hafta sonu izin kullanımına engel olan en önemli sebep; hafta sonlarındaki ziyaretçi sayısının fazlalığı ve mağazada daha çok personele ihtiyaç duyulmasıdır. Bunu sağlayabilmek için her mağaza üniversite öğrencisi olarak bir part-time çalışan işe alabilir.

Part time olarak işe alınacak çalışanın deneyimi hiç önemli değildir, çünkü ortalama bir mağazayı 6-7 çalışan olarak düşünürsek, 7. çalışan olarak işe alınacak deneyimsiz part-time eleman diğerlerinin yorgunluğunu alabilecek basit görevler üstlenebilir. Depodan mal çıkarma, üst reyonlardan mal indirimi için merdiven getirme-götürme, kolileri istifleme, çöpleri atma vs.





Bu şekilde mağaza çalışanlarının fiziki yorgunluğunu aldığı gibi, hafta sonları için bir personele tatil imkanı da sağlanmış olabilir. Duyarlı bir şirket için, üniversite öğrencisine destek olma da manevi tatmin sağlayabilir (en azından mağaza çalışanları arasında!).

Şirket açısından dezavantaj olarak görülebilecek kısmı ise tabi ki maliyettir, ek çalışan ek masraf demektir; ama ben olaya sırf bu kısımdan değil daha geniş pencerede bakmak gerektiğini düşünüyorum.

Çünkü hafta sonu en azından 1 çalışana sağlanabilecek bu imkan, personel için motive edicidir. Hiçbir firmanın uygulamadığı bu yöntem, tercih edilme kriteri haline gelebileceği gibi, çalışan sirkülasyonunu düşürmeye de yardım eder kanaatindeyim.

Herkes mağaza çalışanı sirkülasyonunun çok yüksek olduğunu söyler sektörde; ama bunun nedenlerini derinlemesine araştırarak, sorunu gidermeye yönelik planlamalar yapan ve bunu kararlılıkla uygulayan kaç şirket biliyorsunuz?

Benim için şartların aşağı yukarı her şirkette eşit olduğu sektörde, hafta sonu tatil yapabilme imkanı cezbedicidir ve karar kriterlerimden biri olabilir.

Gözlemlerimi mümkün olduğunca özet olarak aktarmaya çalıştım; fakat bilmeyenler için de esnek ve yoğun çalışma saatlerinin ne demek olduğunu anlatmak istedim. Çalışanlarının haklarını koruyan ve bu şekilde şirkete sadakat, sirkülasyon düşüklüğü sağlayan şirketler de var; zaten onların var olduklarını ve örnek olarak çıtayı yükseltmelerini görmek bizim adımıza umut verici.

3 yorum:

  1. Kesinlikle çok haklısınız bu ülkede birazda olsa her konuya el atan devlet nedense özel sektörle ilgili hiç bir çalışma yapmıyor
    Ya da yapmak istemiyor aslında bu tür konuların biraz üzerine gidilse farklı platformlarda dile getirilse birazda olsa ilgi çekebilir

    YanıtlaSil
  2. Bir kere ben olsam haftasonu izin kullanmazdım çünkü zaten haftasonu her yer kapalı oluyor hafta içi daha iyi olurdu.Sonuçta haftada 1 gün izin olsun zaten yeter hangi gün olacağı önemli değil.
    Ayrıca esnek çalışma denen şeyi atam anlamadım.

    YanıtlaSil
  3. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil